Schaal I: van de cel en de stad

I Tussen binnen en buiten

Dom Van der Laan definieert gebouwen en zelfs de stad aan de hand van beleving. Stedelijkheid moet samengaan met de menselijke schaal van de woning. Zijn doel is om de architectonische ruimte te definiëren door de drempelmaat in de menselijke beleving. Elke persoon is omgeven door een ervaringsruimte die hij niet als homogeen beschouwt.

Drie sferen worden gedefinieerd als:
– Ruimte voor het handelen, voor de intieme en inwaartse bewegingen (handelruimte)
– Ruimte voor het lopen, om te ontmoeten (loopruimte)
– Het gezichtsveld, naar buiten toe (gezichtsveld)

De handelruimte is de eerste sfeer rond ons, dit is de lichaamslengte naar buiten geprojecteerd. Mensen die deze drempelmaat overschrijden, komen in de persoonlijke ruimte terecht.

Tekening: Architectuur, Modellen en Meubels

Deze drie sferen zijn onmiddellijk vertaalbaar naar de drie geledingen van de architectonische ruimte. Als zodanig lijkt ons menselijk verblijf een spel van drie afbakeningen, die elkaar over en weer oproepen en afwijzen:

cella (handelruimte)
hof (loopruimte)
domein (gezichtsveld)

De drie zones van de ervaringsruimte liggen centraal in elkaar, ze omsluiten elkaar. De cella is de eerste intieme afbakening, het absolute innerlijke, welke sterk gerelateerd is met onze aanwezigheid.

Dit is de basis voor de drie ordes van grootte tussen binnen en buiten.

Tekening: AS III.8.

Cella, hof en domein kunnen op verschillende manieren gecombineerd worden vanuit het centrum of de periferie. Dom Van der Laan benoemt dit als de centrale of de perifere dispositie, waarbij hij een sterke voorkeur had voor de laatste. De perifere dispositie laat de hof volkomen intact, terwijl bij de centrale juxtapositie de hof reeds ernstig wordt aangetast of zelfs volgebouwd is. Als de cella perifeer in de hof ligt, neemt zij vanzelf een deel van de afbakening van de hof voor haar rekening. De hof wordt op deze manier een binnenhof, hetzelfde geld voor een de hoven in een domein. Wanneer de cella de hof volledig omringd heeft en men deze compositie zo herhaald dat het domein omringd wordt ontstaat er een plein. Dit wordt getoond in figuur 9. Cella’s, hoven en het domein omsluiten en vormen elkaar. Op deze manier wordt de cella de maatstaf voor de hof, welke de maatstaf wordt voor het domein.